I Still believe door Morena Bamberger

Wist je dat olifanten communiceren met infrasone geluiden die voor ons te laag zijn om te horen? Wist je
dat schildpadden navigeren met behulp van magnetische straling? Wist je dat een zebravink meer kleuren
kan zien dan het menselijk oog? Het is een feit dat bepaalde kleuren, geluidsfrequenties of stralingen voor
dieren waarneembaar zijn, maar buiten de reikwijdte vallen van wat wij als gemiddelde mens zintuigelijk
kunnen registreren. Toch zijn er ook mensen die sensitiever zijn voor dit soort ‘onwaarneembare’ zaken. Zo
kunnen bijvoorbeeld overlast veroorzakende hangjongeren verjaagd worden met een hoogfrequent geluid,
terwijl ouderen daar geen last van hebben. Vanuit dat principe is het geen grote sprong om te erkennen dat
er ook mensen zullen bestaan die dingen kunnen opvangen die zelfs de zintuigelijke waarneming
overstijgen. Morena Bamberger neemt je in het Odapark mee in haar beleving van een hogere
werkelijkheid.

Voelsprieten

Morena Bamberger (Roermond, 1994) is van kinds af aan gevoelig voor de mystieke en intuïtieve kanten
van het bestaan. Over onze alledaagse werkelijkheid ligt een onzichtbare sluier van energie die Morena kan
zien. “Als kind liep ik door het bos en zag ik licht rond bomen en planten. Ik zag lichtsporen waar dieren
gelopen hadden en kon daardoor aanwijzen waar ze verstopt zaten: meestal had ik gelijk. Als je dat tegen
de gemiddelde westerling vertelt verklaren ze je voor gek, maar ik blijf erbij dat ik het zo ervaar.” Soms
wordt Morena overvallen door dit soort sensaties, maar wanneer ze deze ervaringen zelf kan oproepen is
het prachtig. Het maken van installaties die alle zintuigen prikkelen is voor haar de enige manier om
anderen de realiteit te laten beleven zoals zij doet. Haar beeldende werk vormt een portaal waarmee ze
het publiek de energetische sferen kan tonen die voor velen onbekend zijn. “Verborgen energieën zijn er
altijd, maar je moet ze kunnen waarnemen.”
Wanneer ze haar ogen sluit, komt Bamberger in een meditatieve staat. Zo verbindt ze zich met iets dat
groter is dan haarzelf, wat ze niet kan begrijpen, maar waar ze op kan vertrouwen. “Ik heb mezelf verdiept
in deze innerlijke reizen en maak zo een beweging naar binnen toe.” Ze komt in deze staat van trance los
van haar lichaam en betreedt een dimensie van energie. Zo’n astrale reis is voor Morena zeer visueel: ze
beweegt door een universum vol kleuren en visuele sensaties. Wanneer ze ontwaakt vertaalt ze haar
ervaringen in multizintuigelijke installaties, schilderijen, video’s en sculpturen. “Ik kan het niet forceren. Als
het vloeit dan maak ik het, anders laat ik het liggen.” Het maakproces moet gestuurd blijven door intuïtie.
“Ik wil mensen het gevoel geven dat ze niet naar een schilderij kijken, maar dat ze erin stappen. Voor mij
moet het voelbaar zijn.”
Als kind was het voor Morena moeilijk dat anderen de wereld niet beleefden zoals zij, maar rond haar
zestiende besefte ze zich dat ze niet alleen was. “Tot die tijd voelde ik me eenzaam en kon ik mijn
onverklaarbare ervaringen met niemand delen. Ik kon mijn dromen en gevoelens wel een plek geven door
het maken van kunst of het componeren van eigen muziekstukken. Eigenlijk is daar mijn werkwijze
ontstaan: ik probeerde toen al vorm te geven aan datgene wat ik niet kon begrijpen en zo kon ik het delen
met anderen. Het trok mensen aan die op dezelfde manier naar de wereld keken en soortgelijke mystieke
ervaringen hadden.” Ze heeft sindsdien haar eigen talenten omarmd, ontwikkeld en verkend met behulp
van spirituele kennis van over de hele wereld.

​

Diepe wortels

Morena is opgegroeid in een gemeenschap van Sinti, een volk met een lange en complexe geschiedenis. De
Sinti zijn in de middeleeuwen uit India vertrokken, maar behielden allerlei spirituele gebruiken en tradities.
Sindsdien leiden ze een nomadisch bestaan, constant op zoek naar een nieuwe thuishaven. Tot op de dag
van vandaag worden ze vanwege hun levensstijl gediscrimineerd, buitengesloten en verdreven uit landen
waar ze toevlucht zoeken. In de Tweede Wereldoorlog werden zelfs een half miljoen Sinti en Roma
opgepakt en vermoord. Sinti hechten hierdoor sterk aan het behoud van hun tradities en cultuur en
isoleren zich daardoor van de samenleving. Ze mogen niet langer op traditionele wijze rondreizen met
paard en wagen, maar wonen op woonwagenkampen, waar ook Morena is opgegroeid.
“Voor zover ik weet ben ik de eerste Sinti kunstenares in Nederland en daar ben ik erg trots op. Gezien mijn
opvoeding is het niet vanzelfsprekend om als jong meisje ambities te hebben en die ook daadwerkelijk te
volgen. Het is een spontane cultuur met een sterk groepsgevoel waarin spiritualiteit, verbinding, creativiteit
en harmonie met de natuur belangrijk zijn.” Morena’s werk komt indirect voort uit haar opvoeding. “Ik
denk dat elk mens geboren wordt met een pakketje van je ouders en voorouders. Fysiek, emotioneel en
genetisch, maar ook spirituele dingen die dieper zitten en van hoger komen.”
In vele niet-westerse culturen wordt de connectie met het hogere nog altijd in stand gehouden. Via zang,
dans, rituelen of ceremonies van sjamanen kan men contact maken met hogere sferen. In het Westen
komen we het dichtst in de buurt van deze ervaringen door deel te nemen aan een inheemse ceremonie
waarin wordt samengewerkt met plantmeesters en entheogenen (psychoactieve stoffen) uit de natuur.
Morena beschikt over een vaardigheid die velen kwijtgeraakt zijn en kan door te vertrouwen op haar
intuïtie op natuurlijke wijze invoelen op hogere sferen.
Volgens Bamberger zijn we in het Westen onze spirituele antennes verloren. Morena beschrijft het aan de
hand van de domesticatie van honden. Waar het ooit hechte roedels woeste wolven waren die gezamenlijk
koersten op instinct, zijn het inmiddels solitaire, onwetende huisdieren geworden. Op dezelfde wijze
hebben wij in ruil voor een comfortabel leven onze oerinstincten afgeleerd. We zitten daardoor vast in de
dagelijkse routine van een kapitalistische, individualistische maatschappij en zijn vervreemd geraakt van
onze oorsprong, onze gemeenschappelijkheid en onze natuurlijke aard. Morena omarmt daarom juist de
mysterieuze wolvin in zichzelf. “Ik probeer mensen die oerkrachten weer te laten voelen.”
Constante transformatie en eeuwige wederkeer
Ouder werk van Bamberger is karakteristiek kleurrijk en kinderlijk, maar haar nieuwste werk in het Odapark
laat een kant zien die meer doorleefd en gedurfd is. Waar de bezoeker voorheen speels door een
bombardement van kleur mocht bewegen, is de huidige installatie ingetogen en inhoudelijk stemmiger.
Volwassen zorgen die vragen om een ander soort aandacht krijgen hier een plek. Morena durft een kant te
laten zien die haar voorouderlijke littekens representeert: de eeuwenlange achtervolging van de Sinti’s die
ze op onderbewust niveau vertelt in haar werk. Het is de schaduwzijde van haar kleurrijke wereld vol
verwondering. Bamberger vraagt de bezoeker om zich onder te dompelen in een dimensie die buiten tijd
en ruimte staat. “Wat ze daar zien wil ik niet invullen, maar dat ze uit de dagelijkse sleur gehaald worden is
al genoeg.” Je betreedt de installatie alleen om zo rust, concentratie en contemplatie af te dwingen.
Schakel je rationele brein uit en kijk, ruik, luister, voel en ervaar.

​

Eternal slumber

Als een sluis naar een andere laag van ons bestaan stap je een donkere gang in. Al snel stuit je op een
mysterieuze bijeenkomst. Je arriveert op een open plek met een mystieke cirkel van twaalf zwevende
gezichten die in stilte lijken te communiceren. Zodra je de cirkel betreedt sta je in het middelpunt van dit
krachtenveld en staren twaalf wezens je verwachtingsvol aan. De bijeenkomst doet denken aan een
samenkomst van twaalf apostelen of aan magische steencirkels als Stonehenge. Nog treffender is wellicht
het verhaal van de levensgrote schedels van massieve stukken kwarts die gevonden zouden zijn bij tempels
van de Maya’s. Volgens de legende zijn er in totaal dertien van deze schedels over de aarde verspreid.
Wanneer ze alle dertien worden samengevoegd, zou een transformatie van start gaan waarin de oude
wereld sterft en een nieuwe wordt geboren.
De rijk gedecoreerde koppen vertegenwoordigen hier een twaalftal archetype energieën die in een staat
van trance tot Morena gekomen zijn. De gezichten zijn personificaties van elementen, entiteiten,
mythologische wezens en chakra’s die continu voelbaar zijn in de onzichtbare sferenwereld. Enkele
aanwezigen zijn bijvoorbeeld de sjamaan, het vrouwelijke, de bosrijke natuur en de dieren. “Het klinkt
misschien sciencefiction maar deze archetype energieën zijn in vele culturen en tradities erkend. Elk gezicht
mag er zijn en samen vormen we het eenheidsbewustzijn.” Deze oerwezens lijken verzameld voor de
raadselachtige aankondiging van iets groots. Met het betreden van de cirkel wordt de bezoeker zelf de
dertiende aanwezige. Wat staat er te gebeuren? Wat is jouw rol daarin?

Samsara

Vanuit de cirkel volg je het pad richting het indringende geluid van een gong: wederom een teken dat we
vanuit religieuze gebruiken herkennen als een aankondiging. De bron van het geluid blijkt een
hypnotiserend, rondtollend gouden ei dat omringd wordt door een chaotisch licht- en schaduwspel. Het
werk draagt de titel Samsara, een woord dat ‘in cirkels ronddraaien ’betekent in het Sanskriet, de heilige
Indiase schrijftaal en de oertaal van de Sinti. In het boeddhisme en hindoeïsme wordt samsara gebruikt om
de eeuwige cyclus van dood en wedergeboorte zonder begin en eind te beschrijven. In dit werk lijkt de
mens echter geen toegang te hebben tot dit universele oersymbool van vruchtbaarheid en geboorte. Zijn
we te ver verwijderd geraakt van onze oorsprong?
In bepaalde religieuze stromingen wordt met samsara juist het alledaagse leven vol pijn en lijden
beschreven, als tegenpool van een gelukzalig en verlicht bestaan in het nirwana. In het werk van
Bamberger wordt deze eeuwige strijd verbeeld door spiralen van soldaatjes die zichzelf neerschieten. Ze
refereert in dit werk ook aan de traumatische en eindeloze achtervolging van haar Sintibestaan en haar
voorouders. Het werk Samsara maakt ons bewust van cycli in het dagelijkse en eeuwige leven waar we als
mensheid maar moeilijk uit kunnen ontsnappen.

In the beginning when god created the heavens and the earth

Via Samsara bewegen we naar de laatste ruimte waar we opgewacht worden door film waarin een ‘alien ’
figureert. Het zijn entiteiten die al eerder en rol speelden in een ouder werk van Bamberger getiteld The
Canis Lunatics. Daar worden ze geïntroduceerd als kolossale wezens die buiten de tijd en ruimte leven en
de energetische sferen bewonen. “Ik denk dat buitenaards leven altijd al op aarde geweest is, want het
hele universum is onderdeel van hetzelfde geheel. Ze komen uit een andere atmosfeer en kunnen hier niet

ademen, maar nemen wel de subtiele energie waar die wij niet meer kunnen zien.” De gasmaskers
beschermen de aliens tegen de atmosfeer van de aarde en dwingt ze om te vertrouwen op hun intuïtie.
De sfeer is in deze slotruimte zachter en luchtiger. We zien een alien die bezig is met de banale handeling
van het bakken van een pannenkoek, maar wanneer de pannenkoek tegen het licht gehouden wordt, lijkt
het op een maan of zelfs een volledig sterrenstelsel. Wordt hier met een klein gebaar de gehele schepping
van het universum losjes overgedaan? Kondigt dit een einde aan of juist een nieuw begin? Of doet die
vraag er helemaal niet toe in een cyclus van eeuwige wederkeer? Het is als sluitstuk een komische sprong
van het alledaagse naar een hoger en tijdloos geheel waarin de speelsheid en luchtigheid van het leven
terugkeren.

Een bril voor het derde oog

Morena hoopt bij haar publiek iets te ontsluiten door het delen van haar innerlijke reizen. Ze laat een
wekker rinkelen die helpt bij het ontwaken uit de slaapstand van het dagelijks leven. “Als je de expositie
verlaat en weer terugkomt in het bos doet dat iets met je systeem.” Wellicht resoneert de tentoonstelling
direct, raakt het je vanbinnen en ervaar je verbinding met een groter collectief bewustzijn. Wellicht is de
ervaring vooral wonderbaarlijk, cerebraal en esthetisch: je draagt hem hoe dan ook met je mee. “De
ervaring zal in je onderbewuste veld verankerd zijn. Soms gaat dat veld na een kleine trigger opeens open
en kun je begrijpen wat ik wilde vertellen. Misschien snap je het niet direct, maar voel je het later.”
Morena Bamberger nodigt ons uit om een tijdloze dimensie vol creatie en destructie te betreden, waarin
het oude constant plaats maakt voor het nieuwe. Het zal voor velen een prikkelende kennismaking zijn met
een groter geheel en misschien zelfs het begin van een persoonlijke transformatie. Wellicht stap je als
gewoontedier het Odapark binnen, maar is er eenmaal buiten in het bos een fonkeling teruggekeerd van de
wolf die je ooit geweest bent?